Boekrecensie Bottom-up

Hoe besturen we onszelf?

Bottom-up…de link naar de kinderopvang is bij het lezen van deze titel misschien niet direct duidelijk. Een boek over verandermanagement, is dat wel zo relevant? Toch verwacht ik dat dit een managementboek is, dat velen kan inspireren.

In het boek Bottom-up! stelt de schrijver, Floor de Ruiter, de vraag centraal: ‘hoe besturen we onszelf’. In de maatschappij en binnen organisaties. Het idee is gebruik te maken van kennis uit de gehele organisatie of zelfs samenleving, in plaats van alleen die van de top. En dat idee, die manier van een verandering in je organisatie realiseren, geeft prachtige inzichten voor iedere leidinggevende. Juist in een tijd waarin er nog veel top-down bestuurd wordt en steeds vaker een spanningsveld wordt ervaren met de wens om medewerkers meer eigenaarschap te geven.

“Verbluffend betere resultaten”

De Ruiter zijn enthousiasme over de Bottom-up benadering spat van de pagina’s af: “En wat ontdekten we? Dat het niet alleen kán, maar dat het verbluffend betere resultaten oplevert! Zoveel betere resultaten, dat er alle reden is om serieuze vraagtekens te zetten bij onze huidige manieren van organiseren. We kregen plotseling onverwachte uitbarstingen van collectieve wijsheid te zien en moeiteloos vrolijke implementatieprocessen.” Ik weet niet hoe het bij u zit maar ik heb dan de motivatie wel te pakken om de inhoud van het boek verder te ontdekken.

Helder beeld en een realistische oplossingen

Floor de Ruiter neemt je als lezer mee in een aantal inspirerende casussen. De voorbeelden die hij erbij pakt lopen behoorlijk uiteen. Van lokale politieke dilemma’s naar commerciële reorganisaties zoals het Holland Casino.

Als oprichter van een adviesbureau, gericht op verandermanagement, houdt hij zich regelmatig bezig met reorganisaties. Dan merkt hij dat de medewerkers die het dichtst bij het dagelijks werk staan niet alleen een helder beeld hebben van de problemen, maar ook heel realistische oplossingen voor zich zien. En zeker niet alleen in hun eigen belang. Zo hebben ze veel kennis en ideeën over wat klanten nodig hebben of hoe je efficiënter met elkaar kunt samenwerken. Zelfs met ingrijpende reorganisaties kunnen medewerkers waardevolle input leveren. Alle reden om met hen de dialoog aan te gaan.

Elementen van bottom-up

In het boek worden een aantal essentiële elementen van het bottom-up proces beschreven; naast het betrekken van álle betrokkenen, heeft de Ruiter het over eigenaarschap terugbrengen. Vertrouwen op de wijsheid van de mensen die uitvoeren. Ook benadrukt hij dat het veranderproces altijd organisch is. Fixatie op een gepland en gericht einddoel is onmogelijk. De uitkomsten van de dialogen zijn immers vooraf niet te bepalen. 

Een ander element wat indruk op mij maakte: “Weerstand is noodzakelijke energie, de motor voor het proces”. Waarbij die energie steeds verschillende vormen kan aannemen als boosheid, onmacht, frustratie. Een waardevol inzicht om weerstand niet als obstakel, maar als onmisbaar en motor voor verandering te zien.

Bottom-up in de praktijk

Ongeveer halverwege het boek schakelt de Ruiter over naar de uitvoering; je krijgt als lezer allerlei tools aangereikt voor de diepgaande dialogen en verbinding die noodzakelijk zijn voor de bottom-up benadering. Zo gaf het mij inzicht op welke niveaus je dialogen kunt voeren en hoe je elkaar daarin (beter) kunt vinden.

Je merkt dat de schrijver zichzelf open, soms zelfs kwetsbaar opstelt. Het is inspirerend om te lezen hoe hijzelf zich bij ieder veranderproces flexibel opstelt voor wat er ook gaat komen, leert van vergissingen en daarmee zelf een duidelijk voorbeeld is van het organische proces wat bottom-up is. Daarmee krijgt het boek een prettige geloofwaardigheid en motiveert het om ermee aan de slag te gaan.

Bottom- up in de kinderopvang?

Bottom-up! is een aanrader als u op zoek bent naar een vernieuwende verandermethode. Maar ook wanneer u bijvoorbeeld overweegt om pedagogisch medewerkers meer eigenaarschap te geven. Of inspiratie wilt opdoen hoe om te gaan met weerstand in uw kinderopvangorganisatie. Of wanneer de samenwerking binnen het IKC niet zo loopt als verwacht en verandering nodig is. Waarbij het veranderproces, zoals Floor de Ruiter het mooi verwoord, niet gezien moet worden als strijd, maar als een dans. Wat een fijne manier om naar verandering te kijken.

Marieke, Anne en Ramona schrijven om en om boekrecensies voor de uitgaves van het vakblad Bestuur Beleid Management en Pedagogiek in het Kindcentrum. Marieke schreef deze recensie www.bbmp.nl

Bottom-up!: Systeemtransformatie voor doorzetters | ISBN 9789024455997| 222 Pagina’s | 1e druk, 2023 Uitgeverij Boom.