Boekrecensie Het groepswezen

Kennismaken van binnenuit 

Vaak ben je als leidinggevende geneigd om in een team al snel visie, structuur en sturing in te brengen. Van der Velpen legt uit dat je daar beter mee kunt wachten. Je moet je eerst laten insluiten en meebewegen met het groepswezen. Je zult je volgens hem altijd eerst aan het groepswezen moeten overgeven en het van binnenuit echt goed leren kennen. Pas dan kun je een verandering aanbrengen.

Het boek start daarom met een uitgebreide kennismaking ‘van binnenuit’. Hoe maak je kennis met het groepswezen? Waarom is het belangrijk om op systemische en fenomenologische wijze te kunnen waarnemen? Hoe laat je je meevoeren met het groepswezen en hoe leer je haar kennen?  En hoe kun je deze kennismaking met je team vormgeven? De auteur geeft suggesties hoe je dit kunt aanpakken. Ik zie hier een link met de interactievaardigheden die in de kinderopvang gebruikt worden. Als je sensitief responsief met het groepswezen wilt omgaan èn respect hebben voor de autonomie, de eigenheid, ervan, kun je de tips van de auteur goed gebruiken! Herken bijvoorbeeld wanneer een medewerker namens het groepswezen spreekt. Dit gebeurt soms in vergaderingen, waar een medewerker iets zegt zonder persoonlijk belang, maar wel met emotie. Bijvoorbeeld het aankaarten van reiskostenvergoeding door iemand die dichtbij woont. Dit kan duiden op onvrede over dit thema binnen de groep als geheel. Herken je dit?

Leer het karakter van het groepswezen kennen  Het karakter van het groepswezen is de constante lijn, ondanks de golfbeweging en de grilligheid. Begin met elkaar (jij en je team) het groepswezen te omschrijven in 3 woorden, bijvoorbeeld: conservatief, loyaal en dienstbaar of grappig, chaotisch en flexibel. Check geregeld of deze woorden nog kloppen.

Meebewegen en dan pas veranderen: de draai  

De kennismaking blijkt een noodzakelijke voedingsbodem om in een latere fase, in afstemming met het groepswezen, een draai te maken. Na een periode van meebewegen maak je jouw richting kenbaar. Pas dan kan je jouw taak daadwerkelijk uitvoeren.  

Deze ‘draai’ en het conflict dat hiermee gepaard gaat, wordt in het tweede deel van het boek beschreven. De draai is een fase waar autonomie en volharding bij jezelf, maar ook een heldere visie en steun van jouw eigen leidinggevende essentieel zijn.  

Dat ‘de draai’ volgens Van der Velpen altijd met (constructief) conflict gepaard gaat, kan je wellicht doen aarzelen om deze methode te volgen . Het zal zeker een uitdaging zijn als het gaat om diepgewortelde thema’s en triggers in jezelf, zoals conflictvermijding en verlatingsangst e.d. Maar als we de auteur moeten geloven is ‘de draai’ maken – inclusief het conflict – cruciaal om het groepswezen de juiste richting op te krijgen en tot duurzame verandering te komen. Deze fase link ik dan weer aan de interactievaardigheden structureren & grenzen stellen en praten & uitleggen, die je als leidinggevende ook inzet in interactie met je team en het groepswezen. 

Tot slot bespreekt de auteur in het derde deel van dit boek de ‘foutmeldingen’. Dit doet hij door het bespreken van de tien gebieden waarop het groepswezen en het werken ermee kan stagneren, of volledig mis kan gaan. Zoals: ‘verrotte patronen’ denk dan bijvoorbeeld aan een web aan ongeschreven regels en onduidelijke afspraken. 

We zijn altijd met de groep verbonden 

Het was soms wat taai door de theorie heenkomen en praktijkvoorbeelden hadden voor mij meer duiding kunnen krijgen. Maar het was het waard. Na het lezen van dit boek heb ik ontzag voor het groepswezen. Ik begrijp dat het maar één ding wil en dat is voortbestaan. Zij zal er alles aan doen voor zelfbehoud. We zijn de collectieve kracht van de groep wellicht wat uit het oog verloren. Maar besef, we kunnen niet zonder de groep en we zijn hier altijd mee verbonden. Het groepswezen is altijd aanwezig en beïnvloedt jou en jouw omgeving constant. Dan kun je maar beter weten hoe ze werkt en hoe jij je als leidinggevende ertoe kan verhouden.