Boekrecensie Pistoia, een cultuur van het jonge kind

Genoeg inspiratie

Het boek ‘Pistoia, een cultuur van het jonge kind’ geeft deze inspiratie aantrekkelijk weer. Het geeft pedagogische ideeën en inzichten die bruikbaar zijn wanneer je werkt met jonge kinderen (0 tot 6 jaar), of dat nu in het onderwijs of in de kinderopvang is. Prachtige prak­tijkfoto’s ondersteunen de theorie.
De pedagogen die aan het woord komen, stonden aan de wieg van het pedagogisch avontuur dat inmiddels bijna vijftig jaar geleden begon. Zij nemen je mee in het ontstaan en de ontwikkeling van hun be­nadering van de vroege kinderjaren en delen vervolgens het hoe en waarom van de belangrijkste pijlers. Aan het einde laten de Nederlandse vertalers van het boek je zien hoe Pistoia de Nederlandse en Vlaam­se pedagogiek heeft weten te inspireren.

Inrichting van de ruimte

Uitgebreid staan de auteurs stil bij de in­ richting van de ruimte. Ruimte die qua indeling en materialen de ontwikkeling van kinderen stimuleert en een gevoel van verbondenheid geeft. Juist daarom is iede­re jonge kindvoorziening uniek. ‘Net als een woonhuis haar eigen sfeer heeft en getuigt van het leven van haar bewoners.’ Kinderen worden geholpen bij het besef dat de ruimte een vertrouwde plek is. Zo zijn er ‘de schatten van thuis’: dozen met voorwerpen van thuis die belangrijk voor de kinderen zijn. Een speeltje, een veer, een steen, de hele dag toegankelijk. Foto’s en teksten aan de wanden maken ervaringen van de kinderen zichtbaar en bieden gespreksstof voor ouders. De ruim­te is namelijk eveneens een belangrijke plek voor ontmoeting.

Aandacht hebben voor ouders en naast hen staan in de opvoeding is een andere belangrijke pijler. Ook in Italië realiseert men zich dat ouderparticipatie in tijden van individualisme niet altijd gemakkelijk is. ‘Aan participatie moet je werken, het vereist gevoeligheid en beschikbaarheid. Je moet de eigenheid van elk gezin omar­men, naar hen luisteren en proberen hen te begrijpen.’

Vanuit die houding worden er gezamen­lijke projecten met, bijeenkomsten voor en ontmoetingen tussen ouders georga­niseerd. Dit soort activiteiten worden uitgewerkt om een beeld te geven van deze ouderbetrokkenheid, waarbij gast­ vrijheid een belangrijke rol speelt.
Er is ook aandacht voor diversiteit en het betrekken van migrantengezinnen. ‘Het gaat erom dat migrantenkinderen in staat worden gesteld hun identiteit op te bouwen, waarbij de waarden van hun gezin en die van het gastland met elkaar worden verzoend. Om zo een gevoel van “thuishoren” te ontwikkelen.’ Diversiteit wordt hier omarmd en verwelkomd waarbij écht luisteren naar elkaar de basis vormt voor het contact.

De stad Pistoia en het kind

Vanuit het idee dat álle plaatsen waar kinderen verblijven een rol spelen in hun opvoeding en onderwijs, is er ook aan­ dacht voor de verbondenheid tussen de stad Pistoia en de kinderen. Kinderen hebben er het recht om te spe­len en te ontdekken, rekening houdend met hun behoeftes. Zo zijn er winkel­eigenaren in Pistoia die een lachende teddybeer in hun etalage tonen zodat kinderen weten dat ze daar altijd naar binnen mogen als ze hulp nodig hebben of gewoon uit willen rusten.

Pedagogisch documenteren

Opvallend is hoe mooi het ‘pedagogisch documenteren’ als rode draad door alle hoofdstukken loopt. Het is een ode aan kritisch reflecteren op de pedagogische praktijk, met als doel deze te verbeteren. Observeren en vastlegging vormen een bron voor met en van elkaar te leren. Om hier het pedagogische gedrag vervol­gens op bij te stellen. De samenwerking heeft niet alleen betrekking op regionale pedagogische collega’s, er zijn hiervoor zelfs samenwerkingsverbanden op nationaal en internationaal niveau.

Vrolijk

Al voordat je begint met het lezen van ‘Pistoia, een cultuur van het jonge kind’, word je er vrolijk van. De letters knallen van de cover en lijken te ‘dansen’ door hun vrolijke font. Zo kleurrijk als de co­ver is, zo ook de inhoud.
Pistoia is een inspirerend en ‘vriendelijk’ boek om te lezen. Niet alle voorbeelden zijn direct toepasbaar. Voor stabiliteit en conti­nuïteit helpt het dat kinderen in Italië bij­ voorbeeld één jaarlijks instroommoment hebben. Maar juist het gedachtegoed achter deze aanpak geeft stof tot nadenken. Het boek motiveert tot reflectie en aan­ passing van je werkwijze. Het biedt een focus op verbondenheid en samenwer­king – bijvoorbeeld met de wetenschap – en een pedagogische benadering waar kinderen in Nederland ook zeker van kunnen profiteren.