Boekrecensie: Thuis in Taal

Verschillen in taalontwikkeling

Er zijn grote verschillen tussen de taalontwikkeling van kinderen van laagopgeleide ouders in vergelijking tot hun leeftijdsgenoten met hoogopgeleide ouders. Dit is nog zichtbaar in latere fasen van het leven van kinderen. Het feit dat de basis voor taalontwikkeling al op jonge leeftijd gelegd wordt en dit voornamelijk gebeurt in de thuissituatie, maakt dat je als lezer al snel aanvoelt; het is belangrijk om als school en kinderopvang de aansluiting te zoeken bij ouders. 

Pedagoog Martine van der Pluijm promoveerde op een onderzoek met als vraag hoe leraren zich kunnen professionaliseren in de samenwerking met laagopgeleide ouders ter ondersteuning van de taalontwikkeling van hun jonge kinderen. Dat onderzoek resulteerde in de aanpak Thuis in Taal; een aanpak die zich richt op álle ouders.

Vol inzichten en inspiratie…

Dit is zo’n boek dat je bijna niet kunt wegleggen, het leest heerlijk weg en maakt continu de vertaalslag naar de praktijk met veel casussen uit het onderwijs en de kinderopvang. QR-codes geven toegang tot beeldmateriaal, praatplaten en checklists (maak eerst even een account aan), waardoor je meer in handen hebt dan alleen een boek. Het heeft een duidelijk herkenbare structuur en de vormgeving is prachtig.

Het boek Thuis in Taal zit vol inspiratie en belangrijke inzichten. Neem bijvoorbeeld de zin: “De weg naar de oplossing (om een complexe relatie met thuisomgeving van de kinderen te verbeteren) start op het moment dat jij inziet dat je onderwijs beter wordt als je samen mét ouders optrekt omdat hun rol thuis zo bepalend is voor de taalontwikkeling van hun kind”.

Van der Pluijm schuwt niet om belangrijke vragen te stellen als; hebben we het over achterstanden van kinderen of over verschillen tussen kinderen? Welke termen gebruik je als professional? Hebben we het over omgaan met ouders of samenwerken met ouders?

Thuis in Taal is een pleidooi voor dat laatste: samenwerken met ouders vanuit een vertrouwensband. Het bespreekt wat daarvoor nodig is. Zoals het belang om ouders in hun kracht te zetten, te benadrukken wat er al wél is en aansluiten bij hun situatie en kenmerken. En hoe je hier achter komt, bijvoorbeeld door ouders en hun kinderen thuis op te zoeken.

Reflectie op eigen handelen

Is de aanpak alleen gericht op het onderwijs? Zeker niet! Voor VVE-locaties (en eigenlijk alle kinderopvanglocaties) is de aanpak ontzettend relevant en toepasbaar. Want hoe herkenbaar zijn de VVE-nieuwsbrieven die nog ongeopend in de tas zitten? Van der Pluijm maakt de vergelijking met koken; hoeveel voldoening geeft het voor gasten te koken die het vervolgens niet opeten, omdat het gerecht ingrediënten bevat die ze niet kunnen eten? Hoeveel vragen we eigenlijk van ouders en hoe kwetsbaar zijn ze op het gebied van taal?

Dit boek opent je ogen voor reflectie en enthousiasmeert. Bijvoorbeeld hoe snel je stappen kunt zetten als professional met de geruststellende uitspraak; “Het is heel normaal dat dit nog lastig is!” Maar ook hoe belangrijk de focus op plezier is. Want naast kwaliteit en kwantiteit van taal is de doelstelling van de aanpak vooral ook een plezierige interactie tussen ouder en kind met sensitieve ondersteuning (warme, positieve communicatie).

Het stappenplan van Thuis in Taal kent zeven stappen, die plaatsvinden in 3 fasen. Van het realiseren van partnerschapsrelaties via het implementeren van interventieactiviteiten (ouder-kind activiteiten) naar het stimuleren van de taalontwikkeling. Het geeft meer dan voldoende handvatten om een serieuze partnerschapsrelatie aan te gaan met alle ouders ter ondersteuning van de taalontwikkeling van jonge kinderen. 

Het boek Thuis in Taal is een absolute aanrader voor iedereen die samenwerkt met ouders en eigenlijk nog meer voor pedagogisch beleidsmedewerkers, VVE-coaches en iedereen die betrokken is bij het beleid om de taalontwikkeling van kinderen te stimuleren. En wat zou het interessant zijn om te kijken, wat naast taalontwikkeling, de bijvangst zal zijn van zo’n prachtige samenwerking met ouders.