Boekrecensie Wat leert mijn kind bij jullie?

Educatie in de kinderopvang?

‘Wat leer mijn kind bij jullie?’, een van de vragen die volgens Jepma vooral gesteld wordt door betrokken ouders ‘die willen weten wat de educatieve waarde van de kinderopvang is.’  Bij sommigen van u roept dit wellicht een reactie op ‘Educatie: dat is toch iets voor het onderwijs?’ Toch slaagt Jepma er in mijn ogen in de educatieve waarde passend te formuleren. Hij legt het als volgt uit: ‘Educatie in de kinderopvang is niet hetzelfde als het onderwijs. In het onderwijs bepalen de vakken doorgaans wat er geleerd wordt en staat de leerstofoverdracht centraal. In de kinderopvang staat de stimulering van de ontwikkelingsdomeinen van het kind centraal en de onderliggende processen. Hierbij bepaalt de fase van het kind (baby, dreumes, peuter of schoolkind) wat de inhoud is.’

De pedagogisch professional doet ertoe

Volgens Jepma liggen de kansen voor educatie voornamelijk bij de invulling van het dagprogramma en activiteitenaanbod. Volgens hem is het activiteitenaanbod ‘enigszins verschraald.’ Die verschraling heeft volgens Jepma vooral te maken met het feit dat educatie in de kinderopvang nog weinig aanmoediging krijgt. Bijvoorbeeld in de wetgeving of een curriculum. Hij roept dan ook op om als organisatie het heft in eigen handen te nemen. Samen met degenen die hier de meeste invloed op hebben: de pedagogisch professionals.

Jepma introduceert een ontwerpgerichte benadering; een cyclus proces om samen aan de slag te gaan met educatieve kwaliteit. Een proces van de lange adem, waarbij stapsgewijs opzoek wordt gegaan naar manieren die de ontwikkeling van kinderen verder helpen. Jepma slaat met deze ontwerpgerichte benadering twee vliegen in één klap: zowel werken aan het zijn van een lerende organisatie als het werken een educatieve kwaliteit.

De pedagogisch coach is in zijn benadering niet degene die aan de professionals wat zij moeten doen (helaas is dit soms nog wel de praktijk). Het is een gezamenlijk proces van coach en pedagogisch professional(s). De aanleiding kan van alles zijn: een observatie op de groep door de coach of een thema waar de pedagogisch professionals op de groep tegenaan lopen of meer over willen weten. Bijvoorbeeld het thema zelfredzaamheid van kinderen. De start is een verkenning: Wat staat erover in de literatuur? Wat mogen we verwachten van kinderen? Deze verkenning leidt tot het formuleren van een ontwikkeldoel en het ontwerpen van passende activiteiten voor kinderen én competenties voor de pedagogisch professional. De coach is onmisbaar als begeleider van het proces. Door het stellen van de juiste vragen kan zij pedagogisch professionals anders leren kijken en helpen de juiste competenties aan te leren.

Prettige afwisseling

Het boek heeft een prettige afwisseling van theorie, toepassing in de praktijk en reflectievragen. De vraagstelling is plezierig. Het zet je aan het denken zonder een oordeel te vellen. Zoals welke vaardigheden zet je als coach al in? Weet jij hoe de pedagogisch professionals het fijnst leren?

Tegelijkertijd schreeuwt het boek ook om inhoudelijk te sparren met collega’s. Het biedt diverse invalshoeken, waardoor het soms zoeken is naar een houvast. Hoe ga je de ontwerpgerichte benadering in de praktijk inzetten? Het boek is daarmee in mijn ogen ook meer geschikt voor de ervaren coach en/of een team van coaches. Het geeft een extra dimensie aan het vak van pedagogisch coach om als ontwerper aan de slag te gaan. En het is een prachtig hulpmiddel om binnen een organisatie vorm te geven aan de ontwerpgerichte benadering, waardoor de educatieve kwaliteit versterkt.

Opfrissing pedagogische kennis

Naast de focus op het coachen, biedt het boek ook een overzicht van pedagogische kennis. De pedagogisch onderlegde coach zal het een fijne opfrissing vinden. Daarnaast biedt het aanknopingspunten voor het verder ontwikkelen van de eigen kennis en die van de pedagogisch professionals. Jepma verwijst naar vele waardevolle bronnen die hierin inspireren. Persoonlijk mis ik dat er in de pedagogische kennis niet expliciet wordt ingegaan op de interactievaardigheden. Dat zijn juist dé basisvaardigheden die noodzakelijk zijn als we het hebben over competenties van pedagogisch professionals. Gelukkig is er vanuit de landelijke metingen groei te zien in de interactievaardigheden, maar er valt ook zeker nog winst te behalen.

‘Wat leert mijn kind bij jullie?’

Een vraag die volgens Jepma vooral gesteld wordt door betrokken ouders. Volgens mij vooral een vraag die gesteld wordt door ouders die weten wat de waarde van de kinderopvang is. Dat kunnen ouders alleen weten als de sector én de pedagogisch professionals deze educatieve waarde nog verder ontwikkelen en verkondigen. Het boek biedt concrete handvatten om hiermee aan de slag te gaan, waardoor pedagogisch professionals steeds beter weten waarom zij iets doen en de vraag ‘Wat leert mijn kind bij jullie?’ kunnen beantwoorden.