Haal meer uit VVE met een VVE-training

Piramide

Piramide is een totaalprogramma voor kinderen van 0 tot 7 jaar en bestaat uit 11 thema’s, waarin projecten zijn uitgewerkt. Het is het meest gebruikte VVE-programma. Het dekt alle SLO-doelen en is met name effectief op het cognitieve vlak*. Piramide is de enige VVE-methode waarvan een digitale versie beschikbaar is, waarin je eenvoudig de projecten en activiteiten kan plannen.

Het is uiterst geschikt voor pedagogisch medewerkers die met kinderen werken met een (risico op) een onderwijsachterstand. Of voor kinderen die moeite hebben met spelen of zelfstandig leren en ontdekken. ‘Piramide wordt vaak gebruikt bij organisaties waar meer doelgroepkinderen zijn,’ licht Piramide-trainer Sanne van Mulligen toe. ‘Het is geen kant-en-klare methode; pedagogisch medewerkers leren een beredeneerd aanbod te maken aansluitend bij ontwikkelbehoeften van de kinderen in de eigen groep,’ vervolgt ze.
Ieder project is opgebouwd uit 4 heldere stappen: oriënteren, demonstreren, verbreden en verdiepen. ‘Dit geeft de pedagogisch medewerker richting en houvast om met het programma te werken’, legt Sanne uit. De activiteiten stimuleren de ‘onderzoekende houding’ bij de kinderen; de pm’er spreekt de creativiteit aan, laten kinderen samenwerken. Daarnaast besteden ze aandacht aan metacognitieve vaardigheden van de kinderen zoals anticiperen en reflecteren.

Sanne: ‘Piramide biedt op het gebied van sociaal-emotionele en persoonlijkheidsontwikkeling een duidelijke structuur van de dag en soepele overgangen door visuele en auditieve ondersteuning. Binnen de projecten is er veel aandacht voor het stimuleren van de woordenschat, een belangrijke basis. Kinderen die extra aandacht nodig hebben krijgen ondersteuning in de vorm van tutoring. Spel blijft hierbij de motor voor ontwikkeling.’

*In 2016 is Piramide door de Erkenningscommissie Interventies (NJI) als eerste VVE-programma Bewezen Effectief verklaard

Uk & Puk

‘Kleurrijk, overzichtelijk en makkelijk toepasbaar voor de pedagogisch medewerker,’ zo beschrijft trainer Viola Kruithof totaalprogramma Uk & Puk voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Ieder thema duurt 6 weken, hierin staan 12 activiteiten centraal, waarvan er elke week 2 worden aangeboden. Ze zijn zowel voor de kleine groep, grote groep en individueel toepasbaar en waarborgen de SLO-doelen. Ook is er differentiatie in leeftijd; de activiteiten worden uitgewerkt voor de baby,- dreumes,- en peuterleeftijd. Het is met name gericht op rekenprikkels en de taal-, motorische, en sociaal-emotionele ontwikkeling.

Viola: ‘Uk & Puk biedt richting en houvast voor de pm’er. Hoe leidt je de activiteiten in? Wat doe je in de activiteit? En hoe rond je af? Het is inzichtelijk welke ontwikkelingsgebieden je met de activiteiten stimuleert. Daarbij is de inbreng van het kind leidend.’

In de activiteiten staat pop Puk centraal en vormt de schakel tussen de kinderen en de pm’er. ‘Voor kinderen kan via een pop praten soms makkelijker zijn dan tegen een volwassene. Pas als een kind emotionele veiligheid ervaart is er ruimte voor de ontwikkeling,’ legt Viola uit. Dus Puk zwaait met de kinderen de ouders uit, doet mee in de kring, eet mee tijdens het fruitmoment en bouwt mee in de bouwhoek. 

Uk & Puk werkt vanuit de kracht van de herhaling. Doordat doelgroep peuters 16 uur per week naar de peuteropvang komen, krijgen zij deze activiteiten extra aangeboden. Viola vertelt hierover: ‘Herhaling geeft een gevoel van veiligheid; kinderen ervaren dat ze de activiteit aankunnen en dat is goed voor hun zelfvertrouwen. Soms heeft Puk een idee of een probleem: “Brr… wat is het koud buiten. Wie kan mij helpen om het weer warm te krijgen?” Waarschijnlijk springen alle kinderen op, om te gaan zoeken naar warmere kleding voor Puk. Puk zorgt voor herkenbaarheid bij de kinderen en lokt op een veilige manier interactie uit.’

Startblokken

Startblokken is het spel georiënteerd totaalprogramma voor kinderen van 0 tot 8 jaar. Het leert pedagogisch medewerkers een werkwijze aan om betekenisvolle spelactiviteiten te ontwerpen afgestemd op de interesse, enthousiasme en actieve betrokkenheid van kinderen. Dit zijn ook de voorwaarden voor een continue ontwikkeling van jonge kinderen. Spelontwikkeling is het uitgangspunt en er wordt gewerkt met de 3B’s: betekenisvolle activiteiten, een bemiddelende rol van de volwassenen en brede ontwikkeling. De pm’er leert aan te sluiten bij wat ze de kinderen ziet doen en hoort zeggen. Aan de hand van deze observaties ontwerpt en bereidt zij activiteiten voor, die ze vervolgens uitvoert op de groep.

‘Het is belangrijk goed waar te nemen wat kinderen doen en zeggen en wat hun interesse heeft. Door te kijken wat ze al kennen en kunnen, niet wat ze nog niet kunnen,’ legt Startblokken trainer Sandra Broers uit. ‘Om dit op een goede manier te doen is er ook aandacht voor interactie, observeren, evalueren en reflecteren, met de centrale vragen: Wat heb ik gezien en wat betekent dat voor mijn volgende thema, activiteiten en mijn rol als pm’er.’

Ze vervolgt: ‘De pm’er gaat hierop aansluiten, uitbreiden, toevoegen en verdiepen met de inzet van betekenisvolle thematische en doelgerichte activiteiten. De pm’er geeft gerichte begeleiding, hierbij is de interactie tussen kinderen onderling en samen met de pm’er essentieel.’

Sandra haalt een praktijkvoorbeeld aan bij het thema Onze bakker. ‘De kinderen speelden met bakmaterialen zoals de deegroller, bakvormen, mengkom, garde, speeldeeg etc. Ook jonge niet-Nederlands sprekende kinderen deden mee. De kinderen lieten in hun spel zien wat zij al wisten over het gebruik van de materialen. De pm’er vertelde dat ze niet had verwacht dat ze überhaupt al iets begrepen van de bakmaterialen.’

Sandra: Deze foto hoort bij het thema Thuis (peuterspeelgroep met meertalige kinderen). Er was een baby geboren bij 1 van de kinderen en het spel van verzorgen van een baby wordt hier gedetailleerd gespeeld, met echte materialen. Aan de muur hangen enkele afbeeldingen uit een prentenboek, die kinderen ondersteunen bij het spelen. Ook de pm’er zit erbij; zij begeleidt het spel en ondersteunt met handelen en verwoorden (interactie).

Basistraining VVE

De aandacht ligt in de basistraining niet op de uitvoering van een programma, maar op de maar op de pedagogisch-educatieve vaardigheden van pm’ers in de VVE: Wat heeft een kind nodig om zich te kunnen ontwikkelen en welke rol speel de pm’er in de ontwikkeling van het kind.

Aan bod komen onder andere de talentendriehoek, 3V’s (verkennen, verbinden en verrijken) en de 6 interactievaardigheden. De pm’er kan een kind een stap verder brengen in zijn ontwikkeling door te verkennen waar de interesse ligt, deze verbinden aan een activiteit en een ontwikkelingsdoel stellen om de activiteit te verrijken.

‘Kenmerkend voor de basistraining is dat pm’ers heel bewust leren kijken naar het spel van kinderen en leren dit spel te verrijken’, licht trainer Merel van der Woude toe. ‘Elke routine zoals eten en drinken, jassen aantrekken of samen buiten spelen is een kansrijk moment voor leren en ontwikkelen. De pm’er leert deze momenten te benutten voor ontwikkelingsstimulering en organiseert betekenisvolle speelleeractiviteiten.’

Ze vervolgt: ‘Omdat ik zelf nauw betrokken ben bij het onderwerp interactief voorlezen/werken met boeken, word ik heel blij van deze themabijeenkomst. Goede prentenboeken zijn een verrijking van elk thema. Samen praten over en genieten van mooie verhalen is onmisbaar voor de taalontwikkeling, begrijpend luisteren en het denken. De knusse voorleesmomenten versterken de band tussen het kind en de pm’er en tussen kinderen onderling.’

Na de basistraining zijn pm’ers startbekwaam voor het werken in de VVE. Het is een uitkomst wanneer er binnen de organisatie met verschillende VVE-programma’s wordt gewerkt. Én voor het vergroten van de pedagogisch-educatieve vaardigheden van pm’ers. Zij kunnen naast de basistraining de zogenaamde koptraining volgen van het programma waarmee gewerkt wordt. Dit is een verkorte versie van de reguliere training.